Na de recente meeting van de Europese Centrale Bank staat de rentecurve op het punt om invers te worden, een situatie die bezwaarlijk gezond kan worden genoemd. In Japan is het al zo ver en dat voor de eerste keer sinds 1994. Maar het land van de rijzende zon is uiteraard een geval apart, de problemen aldaar dateren niet van vandaag of gisteren. We leven inderdaad in een buitengewone tijd, met een uiterst vreemd rentebeeld. Maar van één zaak zijn we zeker: geen enkele bank is gedurende lange tijd bestand tegen negatieve rentevoeten
Rentevoeten die diep onder nul staan, brengen op langere termijn het business model van de bank in gevaar, zoveel is zeker. Dat business model moet herdacht worden, iets wat rapper gezegd dan gedaan is. Voor sommige banken is het plaatje snel rond: ze kunnen simpelweg niet functioneren in een omgeving van negatieve rentevoeten. Andere banken, maar dat zijn er niet veel, kunnen een aantal jaren in een dergelijke omgeving overleven alvorens ze zich opnieuw moeten kapitaliseren.
Een fragiele bankensector is eveneens de Achillespees van de beurzen, want zo wordt de weg naar meer en grotere correcties geplaveid. Vooral de omgekeerde rentecurve is nefast voor de banken. Opnieuw is Japan daar het voorbeeld van hoe het niet moet. De spread tussen de rente op de 10-jarige Japanse rente en de overnight rente is in maart negatief geworden. Maar ook in Europa zijn we bijna zover, op de eerste plaats in Duitsland. Daar bedraagt deze spread nog zeggen en schrijven 20 basispunten.
Maar daarnaast is er het economisch gegeven dat in een periode van deflatie de vraag naar kredieten simpelweg laag is. De banken krijgen dus minder kansen om winstgevende kredieten af te sluiten. Mario Draghi heeft de banken wat meer ademruimte gegeven door het subsidiëren van de T-LTRO’s, maar deze maatregelen kan slechts een tijdelijk effect uitoefenen. Zoals John Maynard Keynes het uitdrukte: “You can lead a horse to water but you can’t make him drink”. De inspanningen van Draghi zouden dus wel eens zonder resultaten kunnen blijven. Waardoor uiteindelijk de banken wel eens in zwaar weer zouden kunnen belanden.
