Ze werden door Warren Buffett ooit de massavernietingswapens van de financiële markten genoemd. We hebben het dan uiteraard over de derivaten, de afgeleide producten die al jarenlang op grote schaal ons financieel systeem ondermijnen. Derivaten maken het mogelijk om met een hefboomeffect op bepaalde koersbewegingen bij onderliggende waarden in te spelen. Oorspronkelijk waren ze bedoeld als dekkingsinstrument, maar in de loop van de jaren zijn ze een eigen leven gaan leiden. Met alle gevolgen van dien.
De crash van 2008 werd veroorzaakt door deze afgeleide producten, die langs alle kanten doorgesijpeld waren in het financieel systeem. Regelgeving ontbreekt op de markt voor derivaten, iedereen doet maar waar hij zin in heeft en van controle is nauwelijks sprake. Het is precies dat gebrek aan controle dat heeft geleid tot de crisis van 2008. Wie had gedacht dat men zijn lesje toen heeft geleerd, denkt verkeerd. De markt voor derivaten is sindsdien niet kleiner maar wel groter geworden. Een ezel stoot zich blijkbaar wel 2x aan dezelfde steen.
Deutsche Bank (DB) is nog altijd het schoolvoorbeeld van een bank die tot over de oren in de wereld van afgeleide producten geklemd zit. De grootste Duitse bank bezit het grootste derivatenboek in de wereld, met openstaande posities die een totale waarde van meer dan 75.000 miljard dollar hebben. Dat is meer dan 20x het Duits Bruto Binnenlands Product en ongeveer de omzet van het wereldwijde BBP. Met een dergelijke omvang kan zelfs met maar 0,01% van deze openstaande derivatenposities in de problemen het kapitaal van alle banken dreigt weggeveegd te worden.
Maar met Deutsche Bank dreigt het goed fout te lopen. Recent verlaagde Moody’s de kredietrating voor de bank. Maar nog meer veelzeggend is de evolutie van de beurskoers van het aandeel DB. Die koers heeft namelijk al bijna 20 jaar niets meer gedaan. Uiteraard is DB niet de enige bank met een enorme derivatenboek. De Amerikaanse banken zijn op hun eentje al goed voor 200.000 miljard dollar aan derivaten, waarvan 77% gebaseerd is op de evolutie van de rentevoeten. De derivatenmarkt is een tijdbom waar alles bij elkaar geteld 600.000 miljard dollar in omgaat. We zouden voor minder op onze benen staan te bibberen.
