Om meteen maar met de deur in huis te vallen, quoten we Bill Black. Deze econoom zegt over de LIBOR manipulatie het volgende: ‘It is the largest rigging of prices in the history of the world by many orders of magnitude.’ Oftewel, de grootste scam ooit, we zijn met z’n allen weer eens spreekwoordelijk genaaid door de banken. Het vertrouwen in de economie en het financiële systeem is heden ten dage nou al niet bijster groot. Door LIBOR-gate krijgt het vertrouwen in banken onder burgers wederom een flinke knauw. Een kartel van banken die afspraken maken over de prijs van geld. Het effect hiervan behelst een markt met een waarde van 800 biljoen dollar.
LIBOR schandaal begint bij Barclays
Het Libor schandaal dat 28 juni aan het licht kwam door de Financial Serivces Authority (FSA) gaat door tot de bovenste rangen. Constant komen er weer nieuwe feiten naar buiten. Het begon allemaal met de Britse bank Barclays. De FSA publiceerde e-mail uitwisselingen tussen verschillende Barclays medewerkers waarin men elkaar op een patserige manier luxueuze cadeaus beloofde als betaling voor het manipuleren van de rentestand.
Wat is LIBOR precies?
De (L)IBOR rente staat in dit geval voor de (London) Interbank Offered Rate en wordt gezien als de gemiddelde interbancaire referentierentevoet waartegen banken normaliter geld aan elkaar zouden uitlenen. Elke IBOR behandeld een aparte munteenheid. Zo gaat de LIBOR over de dollar, sterling en de Zwitserse frank. Naast de LIBOR zijn er tevens de Euribor (voor de euro) en de TIBOR (yen). Echter is de LIBOR de grootste en belangrijkste rentestand van allemaal: Er wordt voor in totaal $350 biljoen aan swaps, $10 biljoen aan leningen en $437 biljoen aan CME eurodollar geïndexeerd via de LIBOR.
Waar wordt LIBOR voor gebruikt?
LIBOR wordt in de financiële sector sinds jaar en dag beschouwd als één van de belangrijkste benchmarks (zo niet dé belangrijkste benchmark) in de wereld voor de korte termijn rentes. De London Interbank Offered Rate wordt gebruikt als een soort van standaard, een basisrente voor een breed scala aan financiële producten. Hierbij kan je denken aan futures, opties en CDS (Credit Default Swaps). De banken gebruiken de rentes van de LIBOR voor de rentebepaling van hypotheken, leningen, spaarrekeningen en andere financiële producten. Vrijwel IEDEREEN heeft dus indirect te maken met de gemanipuleerde LIBOR rente.
LIBOR zeer intransparant
Het probleem van de LIBOR is dat het proces van de totstandkoming zeer schimmig is. De British Banking Association (BBA) stelt de rente vast aan de hand van de inzendingen die de LIBOR inzendingen doen. Het probleem is echter dat de banken wel onder toezicht staan, alleen de inzendingen niet. Dit betekent feitelijk dat een rentestand, die voor bijna $800 biljoen aan contracten beïnvloedt, zonder checks and balances wordt vastgesteld.
Leiding Barclays de laan uitgestuurd
De affaire is inmiddels zo hoog opgelopen dat de politiek zich ermee bemoeid. Zondagavond werd bekend gemaakt dat voorzitter van de RvC van Barclays, Marcus Aigus, zou opstappen vanwege het schandaal. Maandag 2 juli werd bekend dat de Britse overheid mogelijk zou overgaan tot publieke verhoren om het schandaal tot de bodem uit te pluizen. Volgens de Financial Times heeft Bob Diamond, Barclays CEO, als reactie hierop gedreigd met potentieel pijnlijke details naar buiten te komen. Het is dan ook goed mogelijk dat, mocht dit daadwerkelijk gaan gebeuren, het hele kaartenhuis naar beneden komt als Diamond zijn mond opentrekt (zowel voor toezichthouders als politici) “waarschijnlijk goed om te weten dat alle rentestanden niet de standen waren waarvoor banken bereid waren geld uit te lenen”, aldus het FT.
Miljoenen voor wanbeleid
Zover is het echter niet gekomen. Woensdag moest Diamond zich verantwoorden in het Britse parlement en heel schokkend was dit allemaal niet. De baas van Barclays liet weten spijt te hebben van de gebeurtenissen. Lekker makkelijk om spijt te betuigen als bankdirecteur. Is gebeurd, vervelend, maar helaas. Het meest bizarre feit is, dat het alle jaren bekend was dat dit door handelaren werd gedaan, maar dat er geen actie werd ondernomen. Diamond: ‘Op het moment dat dit drie jaar geleden aan het licht kwam, wilden we het direct tot de bodem uitzoeken.’ Alleen zijn ze dat even vergeten te doen, natuurlijk in de hoop dat niemand hier ooit achter zou komen.
Ook werd al snel bekend dat Diamond zou opstappen. De operationeel directeur, Jerry del Missier, is tevens opgestapt. Del Missier is jarenlang de rechterhand van Diamond geweest. Marcus Aigus blijft, als voorzitter van de RvC, voorlopig aan om de zoektocht naar een nieuwe CEO te leiden. Diamond die bijna £100 miljoen heeft binnen geharkt in zijn tijd bij Barclays, was pas sinds oktober 2010 CEO bij de Britse bank. Wanbeleid is klaarblijkelijk tientallen miljoenen waard. Volgens de BBC heeft een persoonlijk gesprek tussen RvC voorzitter Agius, BoE voorzitter Mervyn King en FSA voorzitter Lord Turner ervoor gezorgd dat Diamond zijn ontslag zou indienen.
Barclays krijgt drievoudige downgrade
Drie kredietbeoordelaars, te weten S&P, Fitch en Moody’s, hebben de kredietstatus van Barclays inmiddels afgewaardeerd. Verrassend kunnen we het beleid van de kredietbeoordelaars niet noemen, maar daar waren we al van op de hoogte. Barclays kreeg een dikke downgrade, onder andere doordat de financiële onderneming momenteel vrijwel stuurloos is. Verder waarschuwen de kredietbeoordelaars voor een groeiend risico voor de gehele Britse bankensector. Het is natuurlijk goed mogelijk dat er nog veel meer nieuwe feiten naar buiten komen, waaruit blijkt dat banken manipulatief de wetten naar hun eigen hand zetten.
Er wordt op grote schaal gemanipuleerd
Het is nog afwachten hoe de zaak verder zal uitpakken. De boete die Barclays opgelegd heeft gekregen (+/-€360 miljoen) is slechts klein onderdeel van het geheel. Inmiddels is er een groot internationaal onderzoek bezig naar meerdere internationale banken. Het gaat onder meer om RBS en Lloyds. Ook deze banken zouden betrokken zijn bij het manipuleren van de LIBOR en Euribor. Dat Barclays überhaupt geen geïsoleerde zaak is, blijkt wel uit het interview van een andere anonieme insider. In de Britse krant The Telegraph legt de insider uit dat “iedereen ervan afwist en dat iedereen meedeed”. Volgens de handelaar was er tijdens een teleconferentie zoveel openheid over het manipuleren van de rentes dat hij zich niet realiseerde dat wat er gebeurde fout was.
Sinds het hoogtepunt van de bankencrisis in 2008 was men vooral bezig met het stoppen van de crisis. De manipulaties zorgde ervoor dat de rentestanden lager waren dan anders het geval zou zijn. Hierdoor waren de kosten niet alleen voor banken lager, ook cliënten profiteerden hiervan. Afhankelijk van welke producten natuurlijk. Het was ook logisch dat de LIBOR tijdens de crisis veel lager noteerde dan normaal. Iedereen die naar de standen keek wist dat men niet tegen zulke niveaus kon lenen, men hoefde alleen maar te kijken naar de prijzen op Credit Default Swaps om dat te weten, aldus de handelaar.
Toezichthouders falen
Dat iedereen profiteerde van de lagere Libor standen is alom bekend. Daarom is de grootste troef van Barclays wellicht dat het de toezichthouders, die de zaak onderzoeken, kan chanteren met dezelfde middelen. Uit stukken van Barclays blijkt dat de bank in Oktober 2008 onder druk is gezet door de Bank of England om hun opgegeven rentes te verlagen. BoE gouverneur Paul Tucker zou Diamond onder druk hebben gezet de rentes ‘meer in lijn te laten lopen met die van andere banken’. Dit zou bijna op zeker impliceren dat de BoE (Bank of England) dit ook heeft gedaan bij andere banken.
Dat er nu onderzoek wordt gedaan naar de misstanden betekent overigens niet dat er een einde is gekomen aan de manipulatie. De LIBOR noteert al maanden op een zeer bedenkelijk laag niveau en komt soms dagenlang niet van zijn plek. Door toenemende onrust en het grootschalige onderzoek kan de LIBOR mogelijk flink omhoogschieten waardoor rentestanden van enorm veel contracten flink zouden stijgen. Dat zou een zeer onwenselijke situatie zijn in de huidige marktomstandigheden, want dit gaat grote consequenties hebben voor de economie.
