De bezorgdheid omtrent het ontstaan van zeepbellen op de aandelen-, vastgoed- en obligatiemarkten is in de afgelopen maanden alleen maar toegenomen. Want de centrale banken houden het been angstvallig stijf, ze blijven mikken op het wapen van negatieve rentevoeten om de economische groei in een hogere versnelling te brengen. Maar die monetaire politiek brengt grote risico’s met zich mee, onder andere wat betreft de vorming van bubbles in het financieel systeem. Eén van de kenmerken van bubbles is dat deze de neiging hebben om vroeg of laat uit elkaar te spatten.
Er is één zeepbel waar tot dusver maar weinig om te doen is geweest en die niettemin zeer verontrustende vormen heeft aangenomen. Heel wat pensioenplannen zijn één gigantische zeepbel geworden, waarbij deze pensioenfondsen nooit of te nimmer aan de aangegane verplichtingen voldaan kan worden. Als puntje bij paaltje komt, dreigt het probleem van deze zeepbel alle andere zeepbellen te overschaduwen. Miljoenen Amerikanen en Canadezen dreigen namelijk beroofd te worden van inkomsten waar ze ten stelligste op gerekend hadden.
Dat bleek overduidelijk op de 4de jaarlijkse pensioenmeeting van het International Forum of the Americas, dit jaar gehouden in het Canadese Montreal. Op deze meeting buigen politici, financiers en monetaire overheden zich over de pensioenenproblematiek, in de vorm van bijvoorbeeld de gevolgen van de negatieve rentevoeten op de pensioenplannen. Het geschilderde plaatje is niet bijster positief. De pensioenfondsen zullen hoe dan ook over te weinig liquide middelen beschikken om aan hun verplichtingen te voldoen.
Veel van de problemen hebben te maken met een seculaire stagnatie in de economie. Inmiddels is er een gat gegraven dat nog maar moeilijk te dichten valt. De tekorten bij de pensioenfondsen zouden duizenden miljarden dollars bedragen. Dat geld moet er niet onmiddellijk zijn, maar de kans is anderzijds zeer klein dat de gedane beloften nog ooit waargemaakt kunnen worden. Bij een obligatierente van 2% moeten aandelen al 12 tot 14% opbrengen om een totaal rendement van 7 tot 8% op een pensioenfonds te realiseren. Wat uiteraard moeilijk te realiseren valt.
