Zo slaagden ze er in om de banken overeind te houden en om de economie draaiende te houden. Thorstein Polleit van The Mises Institute merkt op dat de centrale banken zodoende een vangnet onder de koersen van aandelen en obligaties hebben aangebracht. Ook de vastgoedprijzen zijn kunnen blijven stijgen dankzij hun optreden.
Wat is er met de inflatie aan de hand? De centrale bankiers vrezen weliswaar het ontbreken van inflatie, maar de man in de straat denkt daar heel anders over. Zowel in de Verenigde Staten als in Europa leeft het gevoel dat het leven veel duurder is geworden, een feit dat echter door de officiële cijfers wordt tegengesproken.
Voorlopig hebben de financiële markten de Amerikaanse renteverhogingen goed verteerd, van de gevreesde rampzalige gevolgen van de ingrepen is tot dusver niets in huis gekomen. Dat heeft onder andere te maken met het feit dat de doorgevoerde verhogingen telkens getelefoneerd waren. De financiële markten hadden dus alle tijd van de wereld om er zich op voor te bereiden.
Wanneer een obligatiekoning zoiets vertelt, mag er wel eens naar geluisterd worden. De Europese Centrale Bank en de Bank of Japan pompen maandelijks samen 150 miljard dollar in het financieel systeem. Dat geld vloeit echter vanwege de lage rente in zowel Japan als Europa in de richting van de Verenigde Staten. Want daar brengen staatsobligaties met een looptijd van 10 jaar inmiddels weer bijna 2,50% op.
En dat blijkt ook nu het geval te zijn. Zes jaar geleden besloot Europa om via steunmaatregelen de bedreigde landen uit het zuidelijk gedeelte van het continent een helpende hand toe te steken. Maar als gevolg daarvan werden noodzakelijke hervormingsmaatregelen in die landen niet doorgevoerd. En inmiddels zijn die nog altijd niet doorgevoerd. Ze dreigen echter eens te meer als een boomerang terug te keren in het gezicht van Europa.
Maar de inflatiewens van de EBC zou wel eens sneller dan verwacht ingevuld kunnen worden. Meer zelfs, de inflatie zou ook wel eens veel harder dan gewenst kunnen toeslaan. Het vervelende aan inflatie is namelijk dat ze moeilijk in te tomen is. Controle proberen te houden over het inflatieniveau is in het verleden een utopie gebleken en we zien niet in waarom dat in de toekomst anders zou zijn.
In Japan is het besef al doorgedrongen dat de huidige monetaire politiek tot niets leidt, Europa is nog niet zo ver. De Japanse pers besteedde de afgelopen weken veel aandacht aan de negatieve effecten van de stimuleringsprogramma’s op de financiële markten. De Bank of Japan probeert de rentecurve weer wat steiler te krijgen, eerder dan de voorkeur te geven aan het alsmaar lager duwen van de financieringskosten.
Maar Draghi heeft pech gehad, want zijn truucje werkt simpelweg niet. Negatieve rentevoeten doen de Europese huisgezinnen nog meer sparen in plaats van minder te sparen. De achterliggende filosofie daaromtrent is eigenlijk heel eenvoudig: de centrale banken hebben de man in de straat zo’n angst aangejaagd over zijn toekomst dat hij helemaal niets meer durft uit te geven. En dus houdt hij zijn geld angstvallig bij zich.
Achteraf bekeken was de euro toch niet voor iedereen een goede zaak, want een eenheidsmunt kan onmogelijk op maat van iedereen gemaakt worden. Voor sommige deelnemende landen is de euro te groot, voor andere landen dan weer te klein. Het probleem is eigenlijk bekend: de Europese Unie is een monetaire maar geen politieke unie. Zonder een fiscale harmonie zullen de nadelen van de euro vroeg of laat altijd aan het licht komen. Maar berouw komt altijd na de zonde, we zitten in het euroschuitje en zullen verder moeten roeien.
Inmiddels ligt die bewuste 23ste juni, de dag waarop het referendum over de EU plaatsvond, weer een tijdje achter ons. En in tegenstelling wat ons voortdurend voor ogen werd gehouden, is van een Lehman-moment op geen enkel moment sprake geweest. Hooguit was er sprake van een lichte schok, die echter wel onverwachte consequenties had voor een aantal deelsegmenten van de financiële markten. In eerste instantie was het echter allemaal niet zo erg als de pessimisten hadden gevreesd. En uiteraard klopten de centrale bankiers zich weer op de eigen borst.
